Roma Antlaşması'nın hükümleriyle kurulan Avrupa Yatırım Bankası (AYB) merkezi Brüksel'de yer alan bağımsız bir finans kurumudur. AYB kar amacı gütmemekte olup sermayesi üye ülkeler tarafından karşılanmaktadır.
AYB tarafından mali destek sağlanan projelerin büyük kısmı Avrupa Birliği içerisinde ekonomik olarak geri kalmış bölgelere sağlanmaktadır. Kamu ve özel sektör projelerinin de yararlanabildiği AYB kredileri öncelikle ulaştırma, çevre, enerji, sanayi, tarım gibi sektörlere verilmektedir.
Avrupa Yatırım Bankası tarafından sağlanan kredi olanakları şunlardır:
1. AYB’den doğrudan yararlanılan krediler (Bireysel krediler):
Bireysel krediler, yatırım maliyeti 25 milyon Euro’dan fazla olan projeler için verilen kredilerdir. Bu krediler için doğrudan AYB’ye başvurmak gerekmektedir. AYB kredileri genel olarak bir projenin % 50’sini kapsamaktadır; ancak AYB kredi açtığı kuruluşa yatırımın geri kalan bölümü için aynı derecede ucuz olmasa da en iyi koşullarda kredi bulunmasına destek olmaktadır.
Kredi vadeleri sanayi projeleri için 10–15 yıl, altyapı projeleri için ise 15–20 yıldır. Faiz oranları kredi vadesine göre sabit olmakta ya da 4–10 yılda bir yenilenebilmektedir.
Kredilerin geri ödenmesi yıllık ya da altı aylık sermaye ve faiz ödemesi şeklinde gerçekleşmektedir. Sermaye geri ödemesi projenin süresine göre belirlenen ve beş yıla kadar çıkabilen bir dönemden (grace period) sonra başlamaktadır. Bu dönemde yalnızca faiz ödemeleri yapılmaktadır. Libor oranında faiz uygulaması gerçekleştirdiği ve 0,1 gibi bir masraf aldığı için AYB kredilerinin kullanımı avantajlıdır.
AYB, yapılan kredi başvurularında ilgili özel sektör kuruluşunun kredi notunun “A+” düzeyinde olmasını veya en az “BBB” kredi derecesine sahip bir mali kurum tarafından garanti edilmesini öngörmektedir. AYB teminat koşulunu yerine getirebilmek için proje sahibi Türk özel sektör kuruluşlarının yabancı banka kredisine, kredi notu yüksek yabancı ortak/yabancı yatırım (projenin, kredi notu “A+” ve üzerinde olan bir yabancı ortağı varsa bu ortak tarafından sağlanacak teminat da AYB tarafından kabul edilecektir) veya büyük ölçekli projeye sahip olması gerekmektedir. AYB kimi zaman projenin kendisini garanti olarak kabul etse de bu sıklıkla görülen bir durum değildir.
AYB’nin Türkiye’ye sağladığı katılım öncesi kredi kolaylığı (pre-accession facility), doğrudan yararlanılan krediler kapsamına girmektedir. AYB, 2000–2003 döneminde Türkiye dahil 13 aday ülkeye altyapıların AB standartlarına uyumlu hale getirilmesi, rekabet gücünün arttırılması, taşımacılık, enerji, telekomünikasyon, çevre konularındaki Trans-Avrupa şebekelerinin aday ülkeleri kapsayacak şekilde genişletilmesi amacıyla 8,5 milyar Euro tutarında bir bütçe ayırmıştır. Bu bütçeden Türkiye’ye düşen pay yılda yaklaşık 200–300 milyon Euro arasındadır.
Kaynak:www.tsrb.org.tr